Tế bào gốc là một thành tựu chăm sóc da đột phá hay lại là một chiêu trò bán hàng đắt đỏ khác?

Ý tưởng về tế bào gốc là ví dụ điển hình cho tham vọng nguyên thuỷ của khoa học, đó là nhái lại chức năng của tạo hoá để khắc chế hệ quả tự nhiên không mong muốn. Công nghệ “tế bào gốc” (stem cells) mở ra nhiều triển vọng với tương lai ngành y học, đặc biệt trong lĩnh vực phục hồi chấn thương.

Không nằm ngoài dự đoán, nhiều hãng mỹ phẩm đã nhanh chân lao vào khai thác thành phần này, đem chúng vào các sản phẩm đặc trị với những cam kết hùng hồn về khả năng phục hồi, chống lão hoá cùng mức giá bán trên trời. Tuy vậy, liệu những truyền tụng về kem tế bào gốc thực sự có cơ sở hay chỉ là lời bịa đặt để lan toả một thông điệp không đúng sự thật vì mục đích lợi nhuận?

Tế bào gốc là gì?

Khác với những tế bào bình thường, tế bào gốc có khả năng phân tách thành bất cứ loại tế bào nào đồng thời sống sót trường tồn và sinh sôi vô hạn. Khi một tế bào bị tổn thương và chết đi, tế bào gốc sẽ sản sinh tế bào mới để vá vào chỗ trống. Đây là lý do các nghiên cứu về tế bào gốc nở rộ khai phá một hướng đi mới trong việc sửa chữa, làm lành vết thương.

Có hai loại tế bào gốc chính trong mỹ phẩm làm đẹp. Loại thứ nhất được chiết xuất từ chính các cơ quan trên cơ thể người như nội tạng hoặc nhau thai (đứng hình một giây vì độ kinh dị của thông tin). Tất nhiên là loại này gặp phải sự phản đối cũng như tranh cãi dữ dội về vấn đề nhân đạo, thậm chí còn bị cấm ở một số quốc gia. Loại tế bào gốc thứ hai được lấy từ các loài thực vật như táo, nho hoặc dưa được phổ biến rộng rãi hơn, một phần bởi thông điệp “nguồn gốc thực vật” bao giờ cũng đem lại cảm giác lành tính và yên tâm cho người sử dụng.

“Công nghệ” tế bào gốc trong các sản phẩm chăm sóc da được mạnh dạn quảng bá là giúp da trẻ trung, căng mịn, trắng hồng. Lý luận của các nhà sản xuất thì không khó hiểu: nếu tế bào gốc có khả năng điều trị vết thương như những ứng dụng trong y học thì cũng có thể tái tạo da khi ứng dụng vào làm đẹp đúng không? Quào, nghe cũng có lý nhưng mà không hẳn.

Những thông tin “nguỵ khoa học” (pseudo science)

Màn thuyết trình về công dụng của tế bào gốc nghe có vẻ rất xuôi tai chỉ đến khi hiểu kỹ thì sẽ thấy nhiều điều nghịch lý.

Thứ nhất, phải hiểu rằng tế bào gốc chỉ hoạt động được khi chúng đang còn sống. Tế bào gốc trên cơ thể bạn làm việc tuyệt vời là bởi bạn còn sống nhăn. Việc bóc tách tế bào gốc rồi đưa vào những hộp kem với điều kiện nhiệt độ, môi trường không phù hợp rồi đem bán tràn lan thì khả năng mà chúng sống được là vô cùng le lói. Mà bôi các tế bào chết lên thì cũng giống như bạn đắp mảng thịt héo lên mặt vậy đó.

Thứ hai, tế bào gốc được chiết xuất từ bên ngoài sẽ không tương thích với cơ thể bạn và hiển nhiên là sẽ bị hệ miễn dịch coi như một gã nước ngoài nhập cảnh không có visa và thẳng tay trục xuất. Một trong những hiện tượng có thể xảy đến cho thấy cơ thể từ chối các tế bào mới là hiện tượng sưng phù.

Thứ ba, nếu bạn nghĩ rằng thay vì chiết cành lên thân cây, người ta dùng cánh tay người để chiết là buồn cười thì việc cấy tế bào gốc của thực vật lên người cũng buồn cười tương tự.

Thứ tư, chưa có bằng chứng nào cho thấy tế bào gốc sau khi được bôi lên da có khả năng thẩm thấu và thực hiện được chức năng tương tự như tế bào gốc trên người.

Thứ năm, quả thực cũng đã có một số nghiên cứu chỉ ra tiềm năng của việc dùng tế bào gốc trong chống lão hoá. Các kiểm định trên một số loại kem dưỡng có chứa tế bào gốc thực vật đem lại những hiệu quả tích cực, tuy nhiên vẫn không đủ sức thuyết phục về tính ứng dụng của tế bào gốc trong làm đẹp. Đa phần các nghiên cứu về tế bào gốc vẫn còn đang nằm ở kết luận rằng đây là chỉ biện pháp tiềm năng, vẫn cần nhiều thời gian hơn để chín mùi. Kết quả khả quan của các thử nghiệm hiện tại không chắc là do tác dụng của tế bào gốc hay do các thành phần khác có trong sản phẩm. Bên cạnh đó, chiết xuất thực vật có chứa peptide và protein cũng có tác dụng nhất định trong dưỡng ẩm và phục hồi chức năng da nên bạn hoàn toàn có thể thay thế các sản phẩm cộp mác “tế bào gốc” với giá bán trên giời bằng serum amino acid hoặc peptide giá rẻ hơn nhiều lần với công năng gần như tương đương.

Triển vọng của tế bào gốc trong làm đẹp

Các nghiên cứu về ứng dụng tế bào gốc trong duy trì sự trẻ trung có những triển vọng nhất định nhưng vẫn còn là câu chuyện xa vời của tương lai, ít nhất là trong 20 năm tới. Theo các tác giả của The Brain Beauty, để ứng dụng được tế bào gốc, ít nhất 4 điều kiện sau phải thoả mãn:

1. Tế bào gốc cần được cấy sâu vào da (tầng hạ bì)
2. Tế bào được cấy được lấy từ người, lý tưởng là từ chính bản thân bệnh nhân.
3. Tế bào gốc cần được bảo quản trong môi trường phù hợp và cần phải còn sống khi đưa vào cơ thể
4. Quá trình cần được thực hiện bởi bác sĩ

Và dù cho trong tương lai, tế bào gốc có thể thực sự trở thành một liệu trình thẩm mỹ giúp trẻ hoá da thông qua tiểu phẫu, việc đưa chúng vào các sản phẩm skincare dường như vẫn là điều không tưởng.

Kết luận

Trước khi có nhiều bằng chứng đáng tin hơn về thử nghiệm của sản phẩm chứa tế bào gốc trên người, thành phần này vẫn nằm trong diện ngờ vực, có chăng chỉ là một chiêu trò marketing để moi tiền từ người tiêu dùng của các nhãn hàng. Dưới góc độ skincare mà nói, nếu bạn muốn tìm một liệu pháp giúp chống lão hoá, hãy tìm đến vitamin C hoặc retinoids, những chất được ủng hộ bởi nhiều nghiên cứu thay vì tốn kém tiền bạc vào các “công nghệ” nguỵ danh khoa học thiếu cơ sở.

Đọc thêm: Các thành phần chống lão hoá

Tài liệu đọc thêm

1. Paula Choice, Stem Cells for Anti-Aging
2. Smart Skincare, Dysfunction of stem cells contributes to Aging
3. The beauty brains, Do stem cells work in cosmetics?